Chậm biết đi: Dấu hiệu và cách khắc phục cho bé

Như thế nào là tình trạng chậm biết đi ở trẻ?

Trẻ được tính là chậm biết đi nếu đa được 18 tháng tuổi mà vẫn chưa thể đi vững vàng nếu không có sự trợ giúp của người khác.

Để trẻ có thể biết đi, các yếu tố cần thiết là khung xương chắc khỏe, hệ thần kinh và cơ bắp phát triển đầy đủ. Thông thường, trẻ bắt đầu học đi từ 12 đến 14 tháng tuổi.

Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy theo sức khỏe và sự phát triển riêng của từng trẻ, dao động từ 10 đến 18 tháng. Nếu sau khoảng thời gian này trẻ vẫn chưa đi vững thì được coi là chậm biết đi.

Vì sao trẻ chậm biết đi?

Sự chậm phát triển trong kỹ năng vận động của trẻ có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó nổi bật là do vấn đề sinh non, bẩm sinh, vấn đề về xương khớp hoặc một số vấn đề sức khỏe khác.

Sinh non

Một trong những lý do phổ biến nhất khiến trẻ chậm biết đi là do sinh non. Trẻ sinh non là những em bé được chào đời trước khi quá trình phát triển trong bụng mẹ hoàn tất. Các cơ quan trong cơ thể trẻ sinh non chưa phát triển đầy đủ nên khá yếu ớt, do đó trẻ khó có thể giữ thăng bằng và học đi như những bé sinh đủ tháng.

Tuy nhiên, không phải tất cả trẻ sinh non đều gặp phải vấn đề chậm đi. Việc bé có bị chậm biết đi hay không phụ thuộc vào mức độ sinh non và thời gian trẻ nằm trong bụng mẹ trước khi ra đời.

Yếu tố bẩm sinh

Chậm đi cũng có thể xuất phát từ các yếu tố bẩm sinh, không liên quan đến vấn đề sức khỏe. Nếu cha mẹ của trẻ từng gặp phải tình trạng chậm đi khi còn nhỏ, thì khả năng con của họ cũng sẽ gặp phải vấn đề tương tự. Nguyên nhân chủ yếu thường là do tâm lý, như tính cách nhút nhát hoặc sợ ngã. Điều này có thể khiến trẻ trì hoãn việc học đi.

Tuy nhiên, các bậc phụ huynh có thể yên tâm vì trẻ vẫn sẽ đạt được các cột mốc phát triển khác, chỉ là muộn hơn một chút so với các bé đồng lứa.

Vấn đề về cơ xương và cơ bắp

Trong một số trường hợp hiếm hoi, trẻ có thể gặp phải sự chậm trễ trong việc phát triển các kỹ năng vận động cơ bản như đi lại, cầm nắm, hoặc nâng đồ vật. Nguyên nhân có thể là do các vấn đề về cơ bắp hoặc cấu trúc xương, chẳng hạn như loạn dưỡng cơ, dị tật ở xương, đặc biệt là ở các khớp, hoặc các bệnh lý về cơ như teo cơ, suy nhược cơ.

Các vấn đề liên quan đến não bộ

Các tình trạng liên quan đến não bộ như bại não có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của trẻ, khiến trẻ chậm đi hơn bạn bè.

Bại não ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số trẻ gặp phải rối loạn chức năng não từ khi còn trong bụng mẹ, hoặc do các dị tật nhiễm sắc thể (như hội chứng Down, Tay-Sachs, Prader-Willi, Williams…) hay chấn thương trong quá trình sinh, như sử dụng forceps.

Ngoài ra, các bệnh lý như viêm não, viêm màng não, động kinh hay bệnh não úng thủy trước khi bé bắt đầu đi cũng có thể là nguyên nhân. Các tình trạng này ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, đặc biệt là khu vực não điều khiển vận động, khiến trẻ gặp khó khăn trong việc học đi, thậm chí là không thể đi được.

Các bệnh lý nội tạng

Bệnh lý nội tạng như tim bẩm sinh, xương thủy tinh hay viêm teo gan có thể làm suy yếu sức khỏe của bé, cản trở khả năng vận động. Dù không tác động trực tiếp đến hệ thần kinh, những bệnh này làm cơ bắp yếu đi, khiến trẻ không đủ sức để học đi, dẫn đến chậm biết đi.

Tính cách của trẻ

Mỗi đứa trẻ có một cá tính riêng, một số bé rất năng động, trong khi những bé khác lại có xu hướng trầm lặng. Thực tế, có không ít trẻ dù đã có thể đi nhưng lại thích ngồi hoặc nằm một chỗ, chơi một mình và ít giao tiếp với mọi người. Điều này dễ khiến nhiều phụ huynh nghĩ rằng trẻ chậm phát triển về vận động và ngôn ngữ.

Cách chăm sóc của cha mẹ

Trẻ được bảo bọc quá mức hoặc phải nằm viện dài ngày sẽ không có cơ hội rèn luyện kỹ năng vận động, từ đó chậm biết đi. Thừa cân cũng làm cơ bắp yếu, khiến trẻ khó di chuyển và mất thời gian học đi.

Ngoài ra, nếu chế độ ăn uống hàng ngày cho trẻ không có dinh dưỡng hoặc thiếu vitamin D, canxi có thể làm xương và cơ yếu, khiến trẻ không đủ sức đứng dậy và học đi.

Các dấu hiệu nhận biết trẻ chậm tập đi

Mặc dù thời điểm trẻ được tính là chậm biết đi thường từ tuần 18 trở đi, nhưng nếu trước đó trẻ đã có những dấu hiệu như quá chậm chạp, yếu ớt, hoặc suy dinh dưỡng trong quá trình phát triển thì phụ huynh cũng nên đưa trẻ đi khám sớm.

Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy trẻ có thể gặp phải tình trạng chậm biết đi:

• Nếu đến 4 tháng tuổi trẻ vẫn chưa thể lẫy hay chưa tự nâng và xoay đầu để nhìn xung quanh, cha mẹ cần chú ý đến sự phát triển vận động của bé.
• Nếu đến tháng thứ 6, trẻ vẫn không thể tự nắm đồ vật hoặc với tay lấy đồ chơi, đó là dấu hiệu cần quan tâm.
• Khi trẻ đã đủ 12 tháng nhưng vẫn không thể tự đứng hoặc ngồi mà luôn cần sự hỗ trợ của người khác, đây cũng là dấu hiệu của việc chậm biết đi.

Khắc phục tình trạng chậm đi cho bé như thế nào?

Để con linh hoạt và phát triển khả năng vận động hơn, bạn có thể tham khảo những phương pháp hỗ trợ sau đây:

Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ

Cha mẹ cần cung cấp cho bé các chất dinh dưỡng thiết yếu như vitamin, khoáng chất, sắt, canxi và vitamin D. Một chế độ ăn cân bằng và đầy đủ sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh, với một cơ thể vững chắc.

Thực hiện các bài tập tay chân cho trẻ mỗi ngày

Để thúc đẩy sự vận động của chân tay, cha mẹ có thể thực hiện động tác nắn tay, chân cho bé, co duỗi từ 3 đến 5 lần mỗi ngày. Thao tác này giúp lưu thông máu đến cơ bắp, cải thiện phản xạ gân cốt, phát triển cơ chân và hỗ trợ bé học đi dễ dàng hơn.

Khuyến khích trẻ vận động nhiều hơn

Sử dụng các đồ chơi yêu thích của bé hoặc những vật dụng đơn giản, như cốc, thìa, hay đồ vật phát ra âm thanh sẽ tạo sự thu hút và kích thích bé vận động. Cha mẹ có thể đặt đồ chơi xa tầm với của bé để bé phải di chuyển, bò hoặc trườn đến gần.

Tuy nhiên, không nên đặt đồ chơi quá xa để tránh khiến bé cảm thấy nản lòng. Hãy di chuyển đồ chơi dần dần và khuyến khích bé chạm vào khi đạt được, giúp bé có động lực tiếp tục vận động.

Trên đây là một số kinh nghiệm giúp khắc phục tình trạng chậm đi cho bé. Tuy nhiên, khi phát hiện con có các dấu hiệu chậm phát triển bất thường, tốt nhất gia đình nên cho trẻ đi khám để xác định đúng nguyên nhân, từ đó có phương án xử lý phù hợp.

Con phát triển đầy đủ, khỏe mạnh là điều mà cha mẹ nào cũng mong muốn. Việc trẻ chậm nói, chậm đi hoặc chậm phát triển có thể gây nhiều lo lắng. Vì vậy việc theo dõi và chăm sóc sức khỏe ngay từ những ngày đầu là rất quan trọng. Mẹ nên khám sức khỏe định kỳ từ khi mang thai để đảm bảo an toàn cho sức khỏe không chỉ cho mình mà cho cả thai nhi.

Gia đình và thai phụ có thể tham khảo và đăng ký chương trình thai sản tại Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội. Mỗi gói thai sản được thiết kế với các buổi thăm khám khoa học, trải dài từ trước, trong và sau khi sinh. Đồng hành cũng mẹ là các bác sĩ Sản phụ khoa giàu kinh nghiệm và tay nghề cao, đảm bảo cho thai kỳ và kỳ sinh nở thêm an toàn.

Lưu ý: Nội dung chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho các chẩn đoán, chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Bạn nên thăm khám tại cơ sở y tế uy tín, đồng thời làm theo các hướng dẫn của bác sĩ để sức khỏe phục hồi hiệu quả.

Trẻ chậm đi có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố tính cách đến các vấn đề về sức khỏe. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để hỗ trợ sự phát triển của trẻ. Hãy liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để nhận tư vấn và hỗ trợ điều trị kịp thời cho trẻ.