Vẹo cột sống là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Vẹo cột sống là gì?

Vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị cong lệch một cách bất thường. Những dấu hiệu này có thể dễ dàng nhận thấy, như cột sống bị lệch sang một bên, hoặc cong về phía trước, phía sau (gù cột sống), hoặc lệch về một bên (cong cột sống).

Cột sống trong trạng thái bình thường khi nhìn ngang sẽ có các đường cong tự nhiên: phần cổ uốn cong về phía trước, phần lưng cong ra sau, thắt lưng hơi ưỡn về phía trước, và phần xương cùng cụt cong ra phía sau. Khi quan sát từ phía trước, cột sống sẽ là một đường thẳng từ đỉnh đầu đến xương cùng cụt.

Tình trạng vẹo cột sống có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em trong độ tuổi đi học. Nếu không được quan tâm và can thiệp kịp thời, tình trạng cột sống của trẻ ngày càng cong vẹo nghiêm trọng, khó khắc phục, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và tương lai của các em.

Nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống là gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống, đặc biệt là ở người trưởng thành. Một trong những nguyên nhân phổ biến là thoái hóa cột sống do lão hóa. Ngoài ra, vẹo cột sống ở trẻ em có thể xuất phát từ yếu tố bẩm sinh. Thói quen sinh hoạt sai tư thế cũng là một yếu tố quan trọng, đặc biệt ở trẻ em và người trẻ tuổi.

1. Bẩm sinh

Vẹo cột sống bẩm sinh là tình trạng xảy ra khi cột sống phát triển bất thường ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Nguyên nhân có thể do mẹ tiếp xúc với hóa chất độc hại trong khi mang thai, hoặc có những tác động mạnh lên thai nhi, gây ra sự phát triển không đều của cột sống.

2. Di truyền

Mặc dù chưa có nghiên cứu khoa học chính thức chứng minh mối liên hệ giữa di truyền và vẹo cột sống, nhưng tỷ lệ người mắc bệnh có người thân bị vẹo cột sống là khá cao. Các chuyên gia cũng cho rằng yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng phát triển tình trạng cong vẹo cột sống.

3. Vấn đề liên quan đến hệ thần kinh

Vẹo cột sống có thể liên quan đến các bệnh lý thần kinh cơ, trong đó chức năng và sự phát triển của cơ bị ảnh hưởng, dẫn đến cong vẹo cột sống. Những bệnh lý có thể gây ra tình trạng này bao gồm: bại não, loạn dưỡng cơ và teo cơ.

4. Hoạt động sai tư thế

Tư thế sai trong các hoạt động là nguyên nhân phổ biến gây vẹo cột sống, đặc biệt ở trẻ em và người trẻ tuổi. Việc duy trì tư thế sai có thể tạo áp lực lớn lên cột sống, khiến nó phải chịu trách nhiệm nâng đỡ trọng lượng cơ thể trong những điều kiện có nguy cơ cao.

Các hành động như cúi lưng, mang vác vật nặng, hoặc thực hiện các động tác thể thao không đúng cách, đặc biệt khi lặp đi lặp lại, là những yếu tố chính góp phần gây vẹo cột sống.

5. Sau phẫu thuật

Vẹo cột sống sau phẫu thuật là một biến chứng hiếm gặp nhưng có thể xảy ra sau các cuộc phẫu thuật lớn. Đây là dạng vẹo cột sống thứ phát, và bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu cảm thấy có dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật.

6. Chênh lệch chiều dài chân

Chênh lệch chiều dài chân là một dị tật cơ xương khớp có thể dẫn đến vẹo cột sống. Khi chân không đều, người bệnh có thể đi tập tễnh, làm cột sống phải chịu áp lực không cân đối, gây mất thăng bằng và dẫn đến cong vẹo cột sống.

7. Loãng xương

Loãng xương gây ra vẹo cột sống khi xương trở nên giòn và dễ gãy, do mật độ xương giảm. Trong quá trình này, người bệnh có thể gặp phải các vấn đề về xương khớp khác ngoài vẹo cột sống, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

8. Thoái hóa

Thoái hóa xương là nguyên nhân gây vẹo cột sống chủ yếu ở người già khi cơ xương khớp bắt đầu suy giảm. Quá trình thoái hóa này làm giảm chất lượng của cột sống, từ đó dẫn đến biến dạng cột sống, trong đó vẹo cột sống là một biến chứng thường gặp.

Bên cạnh những nguyên nhân trên, một số yếu tố khác như vấn đề về tuổi tác, giới tính hay thói quen sinh hoạt cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ bị vẹo cột sống.

Dấu hiệu nhận biết vẹo cột sống dễ thấy

Triệu chứng dễ nhận thấy nhất của vẹo cột sống là khi một bên xương sườn hoặc cơ nhô ra xa hơn so với bên đối diện. Ở giai đoạn nhẹ, biểu hiện này có thể còn chưa rõ ràng, tuy nhiên, với trường hợp nghiêm trọng, có thể thấy rõ tình trạng cột sống người bệnh bị cong nghiêng.

Cột sống cong rõ ràng

Một trong những dấu hiệu đầu tiên và dễ nhận biết nhất của vẹo cột sống là sự cong lệch của cột sống. Khi nhìn từ phía sau hoặc từ phía trước, bạn có thể thấy rõ cột sống không còn thẳng mà bị cong sang một bên. Đôi khi, tình trạng này có thể gây ra hình dạng chữ “S” hoặc chữ “C” rõ rệt.

Cơ thể bị nghiêng về một phía

Khi cột sống bị vẹo, trọng lượng của cơ thể không được phân bổ đồng đều, dẫn đến hiện tượng cơ thể nghiêng về một phía. Dấu hiệu này rất dễ nhận thấy khi đứng thẳng, khi bạn cảm thấy trọng tâm cơ thể bị lệch sang một bên hoặc khi nhìn vào gương, phần cơ thể từ vai đến hông có vẻ không cân đối.

Hai bên vai không đều nhau

Một dấu hiệu dễ nhận biết khác là sự mất cân đối giữa hai bên vai. Khi cột sống bị vẹo, một bên vai sẽ cao hơn hoặc thấp hơn so với bên còn lại. Điều này có thể khiến người bệnh cảm thấy cơ thể mình không cân đối, hoặc gây khó chịu khi mặc áo, đặc biệt là khi phần vai bị nhô ra có thể làm cho việc di chuyển trở nên khó khăn.

Một phần vai hoặc hông nhô ra ngoài

Trong trường hợp vẹo cột sống nặng hơn, một phần vai hoặc hông có thể bị nhô ra ngoài. Điều này xảy ra do cột sống bị xoay hoặc xoắn, dẫn đến sự thay đổi trong hình dáng của cơ thể.

Xương sườn bị nhô ra một bên

Một triệu chứng rất đặc trưng của vẹo cột sống là xương sườn hoặc khung xương ngực bị nhô ra một bên. Khi cột sống bị cong, các xương sườn trên vùng ngực sẽ bị lệch và lộ rõ hơn ở một bên cơ thể.

Đau lưng

Đau lưng là một triệu chứng phổ biến nhưng không phải lúc nào cũng xuất hiện ở tất cả người bị vẹo cột sống. Triệu chứng này thường gặp ở những bệnh nhân lớn tuổi hoặc những người có tình trạng vẹo cột sống đã kéo dài trong một thời gian dài. Cơn đau lưng có thể kéo dài và trở nên nghiêm trọng khi người bệnh thay đổi tư thế hoặc vận động mạnh.

Các phương pháp điều trị cho người vẹo cột sống

Tùy vào tình hình cụ thể của mỗi bệnh nhân mà có thể có những phương án xử lý khác nhau, trong đó các giải pháp phổ biến là phẫu thuật, trị liệu thần kinh cột sống và áp dụng các bài tập phù hợp.

• Phẫu thuật: Đây là biện pháp được áp dụng khi tình trạng vẹo cột sống trở nên nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em, vì phẫu thuật có thể gây ra những rủi ro và biến chứng nghiêm trọng cho cơ thể.
• Trị liệu thần kinh cột sống: Phương pháp này sử dụng lực tay để chỉnh sửa cấu trúc xương khớp sai lệch, giúp nắn chỉnh cột sống. Sau đó, kết hợp với vật lý trị liệu để làm mềm và thư giãn các mô cơ quanh cột sống.
• Vật lý trị liệu: việc tập luyện các bài tập chuyên biệt cho vẹo cột sống hàng ngày là rất quan trọng, giúp cải thiện sự cân bằng và tăng cường sức mạnh cơ bắp, hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Phòng ngừa nguy cơ vẹo cột sống hiệu quả

Phòng ngừa vẹo cột sống hiệu quả bắt đầu từ việc duy trì tư thế đúng trong các hoạt động hàng ngày. Khi ngồi, đứng hoặc làm việc, cần đảm bảo lưng thẳng, vai mở rộng, và hạn chế việc cúi người hoặc ngồi lâu một chỗ. Đặc biệt, việc thay đổi tư thế thường xuyên sẽ giảm thiểu áp lực lên cột sống.

Việc mang vác vật nặng không đúng cách có thể là nguyên nhân dẫn đến vẹo cột sống. Để phòng ngừa, nên chia đều trọng lượng vật cần mang giữa hai tay hoặc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như balo có quai đeo vững chắc. Điều này giúp giảm áp lực lên cột sống và các cơ xung quanh.

Tập luyện thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ lưng và cải thiện sự linh hoạt cho cột sống. Các bài tập kéo giãn, yoga hoặc Pilates là lựa chọn tuyệt vời để duy trì sự dẻo dai và sức mạnh cho cột sống, đồng thời ngăn ngừa các vấn đề về cột sống.

Ngoài ra, duy trì cân nặng hợp lý cũng là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ cột sống. Cân nặng quá mức tạo áp lực không cần thiết lên các đĩa đệm và xương cột sống, làm tăng nguy cơ vẹo. Thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý để xương luôn chắc khỏe và hỗ trợ phòng ngừa vẹo cột sống.

Cuối cùng, kiểm tra sức khỏe định kỳ và thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường về cột sống sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Phát hiện sớm những triệu chứng như đau lưng hoặc cảm giác tê bì có thể giúp ngăn ngừa tình trạng vẹo cột sống trở nên nghiêm trọng.

Đối với việc phòng ngừa tình trạng vẹo cột sống cho trẻ em, cha mẹ nên khuyến khích con tập thể dục đúng cách và định kỳ, duy trì chế độ ăn uống giúp tăng mật độ cương, duy trì cân nặng hợp lý và nên học tư thế đúng của các hoạt động hàng ngày.

Để đảm bảo con phát triển đúng cách và khỏe mạnh, việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia là rất quan trọng. Điều này có thể áp dụng ngay từ khi con chưa chào đời.

Mẹ và gia đình có thể tìm hiểu về Chương trình chăm sóc thai sản toàn diện tại Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, với kế hoạch thăm khám khoa học dành cho bà bầu trước, trong và sau khi sinh. Chương trình được thực hiện bởi các bác sĩ có chuyên môn sâu về Sản phụ khoa, giúp theo dõi chặt chẽ, đảm bảo thai kỳ và cuộc sinh nở khỏe mạnh, an toàn.

Lưu ý: Nội dung chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho ý kiến của chuyên gia y tế. Bạn nên kiểm tra sức khỏe tại các bệnh viện uy tín, đồng thời đảm bảo thực hiện theo đúng yêu cầu, chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa để phục hồi sức khỏe hiệu quả.

Vẹo cột sống là một vấn đề sức khỏe cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Việc duy trì tư thế đúng và luyện tập thường xuyên đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng bất thường, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều trị sớm.