Nhịp nhanh thất: Phân loại, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nhịp nhanh thất là gì? Phân loại nhịp nhanh thất

Nhịp nhanh thất là một dạng rối loạn nhịp tim nhanh do bất thường từ tâm thất – tầng dưới của tim.

Ở người khỏe mạnh, tim đập đều đặn với tần số 60-100 lần/phút nhờ hệ thống dẫn truyền tim. Hệ thống này phát ra xung điện xuất phát từ nút xoang nằm ở tâm nhĩ phải, sau đó lần lượt dẫn truyền xung điện sang tâm nhĩ trái, nút nhĩ thất, bó His và mạng Purkinje xuống hai tâm thất. Nhờ đó, hai tâm nhĩ và hai tâm thất co bóp nhịp nhàng, đều đặn, giúp tim bơm máu tới các cơ quan trong cơ thể.

Trong nhịp nhanh thất, các xung điện bất thường từ tâm thất “lấn át” vai trò phát nhịp của nút xoang. Xung điện từ nút xoang không còn kiểm soát được nhịp tim. Tim đập nhanh với tần số 100-240 lần/phút và không đồng bộ. Hậu quả là tim không thể bơm đủ máu và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như giảm cung lượng tim, khó thở hoặc thậm chí đột tử.

Nhịp nhanh thất có thể đơn dạng hoặc đa hình thái và có thể kéo dài hoặc không kéo dài:

– Cơn nhịp nhanh thất đơn dạng: Các phức bộ QRS trên điện tâm đồ xuất hiện đều đặn, giống hệt nhau trong suốt cơn nhịp nhanh, cho thấy xung điện bất thường xuất phát từ một điểm trong tâm thất và dẫn truyền “vòng lại”.

– Cơn nhịp nhanh thất đa hình thái: Các phức bộ QRS trên điện tâm đồ không đều, thay đổi về hình dạng, kích thước, trục trong cùng một cơn nhịp nhanh. Trong trường hợp này, xung điện bất thường có thể xuất phát từ nhiều điểm khác nhau trong tâm thất. Khi có nhiều tiêu điểm (nhiều vùng phát xung điện) hoặc con đường dẫn truyền khác nhau, các xung điện sẽ không đồng nhất.

– Cơn nhịp nhanh thất không kéo dài: Kéo dài dưới 30 giây.

– Cơn nhịp nhanh thất kéo dài: Kéo dài hơn hoặc bằng 30 giây hoặc bị ngưng sớm hơn do mất huyết động.

Theo nghiên cứu của Hiệp hội Nhịp tim Châu Âu, tùy vào mỗi nhóm bệnh nhân và tình trạng sức khỏe, tuy nhiên, nhìn chung cơn nhịp nhanh thất đơn dạng không kéo dài thường phổ biến hơn, đặc biệt là ở những người mắc các bệnh tim cấu trúc như nhồi máu cơ tim trước đó.

Nguyên nhân gây ra nhịp nhanh thất

Nguyên nhân gây ra nhịp nhanh thất thường liên quan đến các vấn đề về cấu trúc tim như:

– Bệnh mạch vành: động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn do các mảng xơ vữa làm giảm lưu lượng máu và oxy đến cơ tim, dẫn đến cơ tim bị tổn thương, hình thành các ổ gây loạn nhịp. Một nghiên cứu cho thấy, có khoảng 15% số bệnh nhân mắc bệnh mạch vành được phát hiện có tình trạng nhịp nhanh thất.

– Nhồi máu cơ tim cấp: xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn, gây tổn thương cơ tim, làm tăng nguy cơ gây rối loạn nhịp. Bởi vậy, nhịp nhanh thất thường xuất hiện ở những bệnh nhân đã từng bị nhồi máu cơ tim cấp trước đây.

– Suy tim: Suy tim và nhịp nhanh thất có mối liên hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau với nhau trong một vòng xoắn bệnh lý. Suy tim làm tăng nguy cơ phát triển nhịp nhanh thất, trong khi nhịp nhanh thất có thể làm trầm trọng thêm tình trạng suy tim.

– Một số hội chứng di truyền: như hội chứng QT dài, hội chứng Brugada… có thể làm tăng nguy cơ gặp các rối loạn nhịp tim, bao gồm nhịp nhanh thất.

Ngoài ra, nhịp nhanh thất cũng có thể xuất phát từ rối loạn điện giải, như hạ kali máu, hạ magie máu, hoặc do sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc chống loạn nhịp. Các yếu tố khác bao gồm căng thẳng, uống rượu cũng có thể là nguyên nhân góp phần gây nhịp nhanh thất.

Trong một số trường hợp, nhịp nhanh thất cũng có thể xảy ra mà không xác định được nguyên nhân hay cơ chế rõ ràng, được chẩn đoán là nhịp nhanh thất vô căn.

Nhịp nhanh thất có nguy hiểm không?

Trong nhịp nhanh thất, tim đập quá nhanh, thường trên 100 nhịp mỗi phút, khiến tim không thể bơm máu hiệu quả. Kết quả là lượng máu đến não bộ, tim và các cơ quan khác bị giảm sút, dẫn đến thiếu oxy và các dưỡng chất cần thiết. Bởi vậy, người bệnh thường cảm thấy chóng mặt, khó thở hoặc nghiêm trọng hơn là ngất xỉu do cơn nhịp nhanh thất.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nhịp nhanh thất cũng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là rung thất – một tình trạng rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được cấp cứu sớm. Ngoài ra, bệnh nhân gặp nhịp nhanh thất kéo dài cũng có nguy cơ cao dẫn đến suy tim do tim hoạt động quá mức mà không đủ thời gian hồi phục, gây tổn thương cơ tim lâu dài.

Nhịp nhanh thất và nhịp nhanh trên thất đều là rối loạn nhịp tim nhanh, nhưng mức độ nguy hiểm khác nhau. Trong đó, nhịp nhanh thất được cho là có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm hơn, đe dọa tính mạng do suy giảm chức năng bơm máu của tim. Mặt khác, nhịp nhanh trên thất – xuất phát từ vị trí trên tâm thất – thường gây nguy hiểm tính mạng. Mặc dù vậy, người bệnh nhịp nhanh thất cũng sẽ gặp các triệu chứng đánh trống ngực, chóng mặt, khó thở, khó chịu…

Biểu hiện nhịp nhanh thất

Các triệu chứng của nhịp nhanh thất có thể bao gồm:

• Đánh trống ngực
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu
• Khó thở
• Đau ngực
• Cảm thấy mệt mỏi

Trong cơn nhịp nhanh thất không kéo dài, người bệnh có thể không nhận thấy các triệu chứng rõ ràng, nhất là khi tình trạng nhịp nhanh chỉ diễn ra và tự kết thúc trong vòng vài giây. Tuy nhiên, nếu cơn nhịp nhanh thất xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, nó có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề tim mạch nghiêm trọng.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào như chóng mặt, ngất xỉu, hoặc đau ngực trong khi có nghi ngờ về cơn nhịp nhanh thất, người bệnh nên đi khám bác sĩ để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán nhịp nhanh thất

Nhịp nhanh thất hiếm khi không biểu hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào và được phát hiện khi người bệnh được chỉ định đeo holter điện tim. Để chẩn đoán nhịp nhanh thất, bác sĩ cần thăm khám lâm sàng, kết hợp hỏi bệnh và thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng liên quan.

Trước hết, bác sĩ sẽ hỏi về những triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải, tiền sử bệnh cũng như tiền sử dùng thuốc trong thời gian gần đây. Sau đó, người bệnh sẽ được bác sĩ kiểm tra mạch đập, huyết áp… Tùy từng tình trạng, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để chẩn đoán nhịp nhanh thất cũng như xác định nguyên nhân gây bệnh.

Bệnh nhân có thể cần thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm sau đây:

– Điện tâm đồ: ghi lại các xung điện hoạt động của tim thông qua các điện cực gắn trên ngực, cổ tay và cổ chân của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ quan sát phức bộ QRS trên điện tâm đồ để xác định nhịp tim bất thường cũng như nguồn gốc của nhịp nhanh thất – nhịp nhanh thất đơn dạng hay nhịp nhanh thất đa hình thái.

– Holter điện tim: là thiết bị ghi điện tim có kích thước nhỏ gọn và người bệnh sẽ đeo bên người liên tục trong 24 giờ hoặc vài ngày, nhằm “bắt được” các cơn nhịp nhanh thất ngắn. Holter điện tâm có ích trong chẩn đoán những cơn nhịp nhanh thất không kéo dài, nhịp nhanh thất do bệnh mạch vành và liên quan đến gắng sức.

– Khảo sát điện sinh lý trong tim: là thủ thuật can thiệp với mục đích xác định ổ phát xung điện bất thường và cơ chế gây nhịp nhanh thất.

– Siêu âm tim: giúp bác sĩ đánh giá chức năng tim, bao gồm tình trạng của động mạch vành, hoạt động của các van tim, cơ tim…

– Xét nghiệm máu: có thể được chỉ định để đánh giá mức độ điện giải, chức năng gan thận, tình trạng cường giáp…

Điều trị nhịp nhanh thất như thế nào?

Tùy thuộc vào nguyên nhân cũng như mức độ nghiêm trọng của nhịp nhanh thất, bác sĩ sẽ đưa ra những chỉ định điều trị phù hợp. Mục tiêu chính trong điều trị nhịp nhanh thất là ổn định nhịp tim, ngăn ngừa tái phát cũng như các biến chứng nguy hiểm, từ đó giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

– Thuốc: Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc nhằm giúp làm chậm nhịp tim và duy trì nhịp bình thường. Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ, do đó bác sĩ sẽ cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro trước khi kê đơn cho bệnh nhân nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu.

– Cấy máy khử rung: Máy khử rung tim thường được cấy vào dưới da ở vùng ngực, ngay bên dưới xương đòn (thường ở phía trái). Dây dẫn của máy được đưa qua tĩnh mạch vào bên trong tim, gắn ở các buồng tim, thường là thất phải. Khi máy phát hiện nhịp nhanh thất, nó có thể gửi một xung điện nhỏ để giúp tim trở lại nhịp bình thường.

– Triệt đốt bằng năng lượng sóng cao tần qua ống thông: Sử dụng các ống thông (catheter) đặc dụng, luồn vào buồng tim thông qua tĩnh mạch, tiếp cận chính xác vị trí cần đốt. Năng lượng tần số radio tại đầu ống thông sẽ phá hủy vùng cơ tim gây rối loạn nhịp tim.

Cách phòng ngừa nhịp nhanh thất

Để phòng tránh nhịp nhanh thất, Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đưa ra 8 khuyến nghị sau đây để duy trì sức khỏe tim mạch:

– Ăn chế độ ăn cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng: Xây dựng chế độ ăn lành mạnh, ít muối và chất béo bão hòa, ăn nhiều rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.

– Tập thể dục thường xuyên: Cố gắng tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày với các môn thể thao phù hợp với thể trạng sức khỏe.

– Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Do đó, cần giảm cân nếu có chỉ số khối cơ thể lớn hơn hoặc bằng 25.

– Kiểm soát huyết áp và cholesterol: Huyết áp cao, cholesterol cao là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Để kiểm soát tình trạng này, cần thay đổi lối sống và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

– Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể khiến tim đập nhanh hơn. Sau những giờ làm việc căng thẳng, có thể áp dụng các liệu pháp như thiền, tập thể dục… để thư giãn tinh thần.

– Hạn chế rượu: Nếu phải uống rượu, chỉ nên uống ở mức vừa phải. Không nên uống quá 2 đơn vị cồn/ngày với nam, 1 đơn vị cồn/ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày/tuần. 1 đơn vị cồn tương đương với 3/4 lon bia 330ml (5%); 1 cốc bia hơi 330ml; 1 ly rượu vang 100ml (13,5%); hoặc 1 chén rượu mạnh 30ml (40%).

– Bỏ thuốc lá: Cai thuốc lá càng sớm càng tốt để bảo vệ sức khỏe.

– Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ là một trong những nguyên nhân góp phần gây bệnh tim và nhiều bệnh lý khác. Do đó, người trưởng thành nên ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi ngày. Duy trì thói quen đi ngủ và thức dậy cùng một lúc trong tất cả các ngày trong tuần, kể cả ngày nghỉ, sẽ giúp dễ ngủ và ngủ ngon hơn.

Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào như chóng mặt, ngất xỉu, hoặc đau ngực trong khi có nghi ngờ về cơn nhịp nhanh thất, người bệnh nên chủ động đi khám để phát hiện bệnh kịp thời. Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội là địa chỉ uy tín trong thăm khám và điều trị nhịp nhanh thất nhờ:

• Phác đồ điều trị cá thể hóa theo Hướng dẫn điều trị của Hiệp hội Nhịp tim châu Âu, chỉ định can thiệp phù hợp với từng bệnh nhân.
• TS.BS Alain Patrice Lebon – tiến sĩ y khoa Tim mạch, điện sinh lý được chứng nhận bởi Hiệp hội Nhịp tim Châu Âu, 20 năm kinh nghiệm điều trị bệnh lý rối loạn nhịp tim.
• Hệ thống lập bản đồ tim 3D Abbott EnSite X EP System thế hệ mới nhất đầu tiên tại Việt Nam sử dụng ống thông dùng một lần nhập khẩu từ Mỹ.
• Hệ thống phòng can thiệp DSA hiện đại, tuân thủ các tiêu chuẩn khử khuẩn cao nhất của Pháp.

Để được tư vấn về bệnh lý nhịp nhanh thất hoặc đặt lịch khám với các bác sĩ, chuyên gia tim mạch hàng đầu của Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline 024 3577 1100.