Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất là gì?

Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất là một dạng rối loạn nhịp nhanh trên thất, xảy ra do cơ chế vòng vào lại tại nút nhĩ thất. Vòng vào lại là hiện tượng trong đó xung điện bị “mắc kẹt” trong một vòng lặp khép kín, liên tục kích thích tim co bóp với tần số nhanh bất thường.

Trong nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất, vòng vào lại hình thành do sự tồn tại của hai đường dẫn truyền trong nút nhĩ thất: một đường dẫn truyền chậm và một đường dẫn truyền nhanh. Bình thường, xung điện đi theo đường dẫn truyền nhanh xuống thất. Tuy nhiên, trong một số điều kiện nhất định, xung điện có thể đi theo đường chậm, rồi quay ngược lên đường nhanh, tạo thành một vòng lặp khép kín trong nút nhĩ thất. Kết quả là tâm nhĩ và tâm thất bị kích thích đồng thời hoặc gần như đồng thời, gây ra cơn nhịp nhanh với tần số dao động từ 140 đến 280 nhịp/phút.

Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất là dạng nhịp nhanh trên thất kịch phát phổ biến nhất, chiếm gần 2/3 tổng số trường hợp. Rối loạn nhịp này có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường xảy ra ở người trưởng thành, đặc biệt là nữ giới. Theo một nghiên cứu dựa trên 231 bệnh nhân nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất, độ tuổi trung bình xuất hiện triệu chứng là khoảng 32 tuổi, trong đó ⅔ trường hợp khởi phát sau 20 tuổi.

Triệu chứng của nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất

Cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất thường khởi phát và kết thúc đột ngột, kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Trong cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất, tim có thể co bóp với tần số từ 140-280 nhịp/phút, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

Đánh trống ngực: Đây là triệu chứng phổ biến nhất trong cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất, người bệnh có thể cảm thấy tim đập nhanh, mạnh, không đều hoặc rung lên trong lồng ngực.

• Chóng mặt, choáng váng
• Đổ mồ hôi
• Khó thở, hụt hơi
• Đau tức ngực
• Mệt mỏi
• Ngất xỉu

Các triệu chứng của nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất có thể khác nhau về mức độ, tùy thuộc vào tần số tim trong cơn, thời gian kéo dài, tình trạng tim mạch nền và khả năng thích nghi của từng bệnh nhân. Ở những người trẻ khỏe mạnh, cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất có thể chỉ gây cảm giác đánh trống ngực thoáng qua, trong khi ở người lớn tuổi hoặc có bệnh lý tim mạch, các triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn và làm tăng nguy cơ biến chứng.

Yếu tố nguy cơ dẫn đến nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất

Những yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ phát triển nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất:

• Bệnh tim mắc phải: Bệnh mạch vành, bệnh cơ tim, viêm cơ tim hoặc bệnh van tim có thể làm thay đổi đặc tính dẫn truyền trong nút nhĩ thất, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành vòng vào lại.
• Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: Do giảm oxy máu, chứng ngưng thở khi ngủ có thể gây kích thích hệ thần kinh giao cảm và làm tăng nhịp tim, tạo điều kiện khởi phát cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất.
• Bệnh lý tuyến giáp: Tình trạng cường giáp không được kiểm soát cũng góp phần gây ra cơn nhịp nhanh trên thất, bao gồm nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất.
• Bệnh phổi mạn tính: Các bệnh lý như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có thể gây thiếu oxy mạn tính, làm kích thích thần kinh giao cảm và góp phần khởi phát loạn nhịp tim.
• Nhiễm trùng: bất kỳ nhiễm trùng nào gây ra do virus đều có thể dẫn đến một cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc.

Ngoài ra, một số yếu tố liên quan đến lối sống cũng góp phần dẫn đến nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất:

• Căng thẳng kéo dài: Stress, căng thẳng cũng là yếu tố làm tăng nhịp tim, góp phần gây ra nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất.
• Lạm dụng caffeine: Caffeine có thể kích thích tim, làm tăng nguy cơ xuất hiện cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất.
• Sử dụng rượu quá mức: Rượu có thể gây rối loạn nhịp tim, ảnh hưởng đến sự cân bằng điện giải và kích thích thần kinh giao cảm.
• Hút thuốc lá nhiều năm: Nicotine trong thuốc lá có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, gây tăng nhịp tim và làm tăng nguy cơ loạn nhịp.
• Sử dụng các chất kích thích như cocaine, methamphetamine,… làm tăng đáng kể nguy cơ loạn nhịp tim, bao gồm nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất.

Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất có nguy hiểm không?

Nhìn chung, nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất là dạng rối loạn nhịp lành tính. Nhiều bệnh nhân chỉ có triệu chứng nhẹ, không ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và có thể kiểm soát bằng các biện pháp đơn giản.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt khi cơn nhịp nhanh kéo dài, tái phát thường xuyên hoặc xuất hiện trên nền bệnh tim mạch, tình trạng này có thể gây ra các biến chứng như tụt huyết áp, suy tim hoặc ngất xỉu do giảm tưới máu não.

Ngoài ra, nhịp tim nhanh liên tục còn làm tăng nguy cơ bệnh cơ tim do rối loạn nhịp kéo dài. Vì vậy, việc theo dõi và đánh giá mức độ ảnh hưởng là cần thiết để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Chẩn đoán nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất

Nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất được chẩn đoán dựa trên khai thác bệnh sử, thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết. Bác sĩ tim mạch sẽ đánh giá tiền sử bệnh lý tim mạch, tiền sử gia đình, các yếu tố nguy cơ như bệnh tuyến giáp, bệnh phổi mạn tính, rối loạn điện giải, cũng như thói quen sinh hoạt như sử dụng chất kích thích hoặc căng thẳng kéo dài.

Đồng thời, bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng của người bệnh, bao gồm thời điểm khởi phát, tần suất, thời gian kéo dài của cơn nhịp nhanh, các triệu chứng đi kèm như hồi hộp, chóng mặt, đau ngực hoặc khó thở.

Sau đó, người bệnh cần thực hiện điện tâm đồ để xác định loại rối loạn nhịp. Các điện cực được gắn trên ngực, cổ tay và cổ chân của người bệnh nhằm ghi lại các xung điện hoạt động của tim và hiển thị dưới dạng biểu đồ.

Trong trường hợp cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất không xảy ra tại thời điểm thăm khám, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp theo dõi điện tâm đồ liên tục như:

• Holter điện tim 24-48 giờ: Giúp phát hiện các cơn nhịp nhanh thoáng qua, đặc biệt hữu ích đối với người bệnh có triệu chứng không thường xuyên.
• Ghi điện tâm đồ theo dõi dài hạn (máy ghi sự kiện, máy ghi vòng lặp cấy ghép): Được chỉ định nếu người bệnh có cơn nhịp nhanh tái phát nhưng Holter điện tim không ghi nhận được.

Ngoài ra, để đánh giá chi tiết hơn về tình trạng tim mạch, bác sĩ có thể chỉ định thêm:

• Xét nghiệm máu: Giúp loại trừ các nguyên nhân như cường giáp, rối loạn điện giải…
• Siêu âm tim: Giúp loại trừ các bệnh lý tim cấu trúc như bệnh van tim, bệnh cơ tim hoặc tổn thương do nhồi máu cơ tim.
• Nghiệm pháp gắng sức: Hữu ích trong trường hợp nghi ngờ cơn nhịp nhanh liên quan đến gắng sức hoặc để loại trừ bệnh mạch vành.
• Thăm dò điện sinh lý tim: Cần thiết để phân biệt nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất với các dạng nhịp nhanh trên thất khác hoặc khi xem xét điều trị triệt đốt bằng sóng cao tần.

Việc chẩn đoán nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch nhằm xác định chính xác loại rối loạn nhịp và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Điều trị nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất

Phương pháp điều trị nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất phụ thuộc vào tần suất, mức độ triệu chứng và ảnh hưởng của bệnh đến cuộc sống của người bệnh. Các biện pháp bao gồm thay đổi lối sống, điều trị cắt cơn nhịp nhanh và điều trị lâu dài nhằm kiểm soát hoặc loại bỏ hoàn toàn tình trạng rối loạn nhịp.

Thay đổi lối sống

Với trường hợp cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất không xảy ra thường xuyên, triệu chứng nhẹ hoặc không gây khó chịu, người bệnh nên điều chỉnh lối sống để hạn chế các yếu tố kích thích cơn nhịp nhanh. Việc tiêu thụ rượu, thuốc lá và các chất kích thích có thể làm tăng nguy cơ khởi phát rối loạn nhịp, do đó cần hạn chế hoặc tránh sử dụng.

Căng thẳng cũng là một yếu tố góp phần gây rối loạn nhịp, vì vậy thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu hoặc tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm tần suất xuất hiện cơn nhịp nhanh. Ngoài ra, duy trì giấc ngủ đầy đủ, chế độ ăn uống cân bằng và tránh thức khuya cũng giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, từ đó hỗ trợ kiểm soát nhịp tim tốt hơn.

Cắt cơn nhịp nhanh

Các biện pháp không dùng thuốc: Các phương pháp kích thích thần kinh phế vị có thể giúp cắt cơn trong nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất mà không cần dùng thuốc.

• Nghiệm pháp Valsalva: Người bệnh hít sâu, nín thở và gắng sức ép hơi ra ngoài trong khoảng 10-15 giây.
• Xoa xoang cảnh: Bác sĩ xoa nhẹ nhàng một bên động mạch cảnh trong khoảng vài giây (không áp dụng với người bệnh có tiền sử đột quỵ hoặc xơ vữa động mạch cảnh)
• Ngâm mặt vào nước lạnh hoặc chườm đá lạnh: Có thể kích thích phản xạ cường phế vị, giúp giảm nhịp tim.
• Ho mạnh hoặc động tác cử động gắng sức: Như ngồi xổm, cúi gập người có thể giúp kích thích phế vị.

Các biện pháp này có hiệu quả với nhiều bệnh nhân, đặc biệt là những trường hợp nhịp nhanh mới khởi phát hoặc có cơn không quá nghiêm trọng.

Điều trị bằng thuốc: Trường hợp bệnh nhân có triệu chứng nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc nhằm cắt cơn nhịp nhanh, như Adenosine, thuốc chẹn beta, thuốc chẹn kênh calci, digoxin…

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cắt cơn phụ thuộc vào tình trạng bệnh nhân, mức độ triệu chứng, tiền sử bệnh lý nền và nguy cơ biến chứng. Bệnh nhân có biểu hiện huyết động không ổn định (huyết áp tụt, đau ngực nặng, suy tim cấp) có thể cần sốc điện chuyển nhịp cấp cứu.

Dự phòng tái phát

Thuốc: Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng một số loại thuốc nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất. Các nhóm thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc chẹn beta và thuốc chẹn kênh calci không dihydropyridine. Những thuốc này giúp làm chậm dẫn truyền qua nút nhĩ thất, từ đó ngăn chặn vòng vào lại và kiểm soát nhịp tim.

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều lượng, tránh nguy cơ tái phát hoặc tác dụng không mong muốn. Nếu điều trị nội khoa không kiểm soát hiệu quả cơn nhịp nhanh hoặc bệnh nhân có nhu cầu giảm phụ thuộc vào thuốc, bác sĩ có thể tư vấn phương pháp triệt đốt bằng sóng cao tần như một giải pháp lâu dài.

Triệt đốt bằng năng lượng cao tần: Người bệnh có thể cân nhắc lựa chọn phương pháp triệt đốt bằng năng lượng sóng cao tần để điều trị nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất ngay từ sớm thay vì điều trị nội khoa kéo dài. Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, sử dụng sóng RF để phá hủy có chọn lọc đường dẫn truyền chậm trong nút nhĩ thất – nguyên nhân gây ra vòng vào lại.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, so với điều trị thuốc, triệt đốt mang lại hiệu quả cao với tỷ lệ thành công lên tới 97% đồng thời giúp giảm đáng kể nguy cơ tái phát cơn nhịp nhanh. Bên cạnh đó, phương pháp này cũng hạn chế các tác dụng phụ do thuốc chống loạn nhịp gây ra, đặc biệt ở những bệnh nhân có chống chỉ định hoặc không dung nạp thuốc.

Sau khi triệt đốt thành công, hầu hết bệnh nhân không cần sử dụng thuốc duy trì, giúp giảm gánh nặng về tài chính, hạn chế tác dụng phụ của thuốc và cải thiện chất lượng cuộc sống. Việc kiểm soát nhịp tim hiệu quả cũng làm giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, chẳng hạn như suy tim hoặc ngất tái phát. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần được theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng hiếm gặp như block nhĩ thất hoàn toàn, mặc dù nguy cơ này rất thấp (dưới 1%).

Do đó, triệt đốt bằng sóng cao tần được khuyến cáo là phương pháp điều trị ưu tiên cho những bệnh nhân có cơn nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất tái phát thường xuyên, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc không muốn dùng thuốc lâu dài.

Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội đã và đang là địa chỉ uy tín trong thăm khám và điều trị nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất với:

• Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao: TS. BS. Alain Lebon – tiến sĩ y khoa chuyên ngành Tim – Mạch và điện sinh lý được chứng nhận bởi Hiệp hội Nhịp tim Châu Âu, hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị bệnh lý tim mạch và nhịp tim tại Pháp; TS. BS. Ngô Chí Hiếu – tiến sĩ nội tim mạch, hơn 26 năm kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu về cấp cứu và hồi sức tim mạch; BSCKII. Phạm Thu Thủy được đào tạo nâng cao tại Đại học Paris 6 (Pháp), từng công tác tại các bệnh viện uy tín tại Pháp.
• Phác đồ điều trị cá thể hóa theo Hướng dẫn điều trị của Hiệp hội Nhịp tim châu Âu, chỉ định can thiệp phù hợp với từng bệnh nhân và phối hợp liên chuyên khoa nhằm mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh.
• Hệ thống lập bản đồ tim 3D Abbott EnSite X EP System thế hệ mới nhất và đầu tiên tại Việt Nam sử dụng ống thông dùng một lần nhập khẩu từ Mỹ.
• Hệ thống phòng can thiệp DSA hiện đại, tuân thủ các tiêu chuẩn khử khuẩn cao nhất của Pháp.

Để được tư vấn về bệnh lý nhịp nhanh vào lại nút nhĩ thất hoặc đặt lịch khám với các bác sĩ, chuyên gia tim mạch hàng đầu của Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline 024 3577 1100