Nhịp nhanh xoang là gì? Khi nào cần điều trị?

Nhịp nhanh xoang là gì?

Nhịp nhanh xoang là một dạng rối loạn nhịp tim mà trong đó nút xoang – bộ phát nhịp tự nhiên của tim – bị kích thích làm tim đập nhanh hơn bình thường (trên 100 nhịp/phút).

Nhịp nhanh xoang có thể là một phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể đối với các yếu tố kích thích như tập thể dục, căng thẳng, sốt, mất nước hoặc tiêu thụ chất kích thích như caffeine. Trong một số trường hợp, nhịp nhanh xoang có thể xảy ra kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng. Tình trạng này được gọi là nhịp nhanh xoang không thích hợp.

Hội chứng nhịp nhanh xoang không thích hợp

Hội chứng nhịp nhanh xoang không thích hợp là tình trạng loạn nhịp tim đặc trưng bởi nhịp xoang nhanh kéo dài mà không có nguyên nhân rõ ràng. Theo nghiên cứu cho thấy, số người mắc nhịp nhanh xoang không thích hợp chiếm khoảng 1,16% dân số nói chung, trong đó 57% bệnh nhân là nữ giới ở độ tuổi trung bình 47.

Khác với nhịp nhanh xoang, trong hội chứng nhịp nhanh xoang không thích hợp, tim đập nhanh liên tục ngay cả khi nghỉ ngơi (thường trên 100 nhịp/phút). Nhịp tim có thể tăng quá mức khi gắng sức nhẹ, không phù hợp với nhu cầu sinh lý của cơ thể. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, dù người bệnh không có bệnh tim nền.

Triệu chứng nhịp nhanh xoang

Nhịp nhanh xoang có thể biểu hiện với nhiều mức độ triệu chứng khác nhau. Theo đó, các triệu chứng nhịp nhanh xoang từ nhẹ đến trung bình có thể gồm:

• Đánh trống ngực (cảm giác tim đập nhanh, mạnh, không đều)
• Chóng mặt, choáng váng
• Khó thở, hụt hơi
• Mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức
• Hồi hộp, lo lắng

Những triệu chứng này có thể thoáng qua rồi tự hết, đặc biệt là khi nhịp nhanh xoang xảy ra như một phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể.

Trong trường hợp nhịp nhanh xoang kéo dài hoặc xảy ra trên nền bệnh tim mạch, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nặng hơn như đau tức ngực, ngất xỉu, tụt huyết áp, vã mồ hôi lạnh… Đây là những triệu chứng nghiêm trọng mà người bệnh cần được khám và can thiệp y tế.

Nguyên nhân gây nhịp nhanh xoang

Nhịp nhanh xoang có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý. Trong đó, nhịp nhanh xoang sinh lý thường xảy ra như một cơ chế thích nghi của cơ thể để đáp ứng với các yếu tố kích thích, bao gồm:

• Tập thể dục, gắng sức, lao động nặng
• Căng thẳng hoặc lo âu
• Sốt: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thân nhiệt cứ tăng 1°C, nhịp tim tăng khoảng 8,5 nhịp mỗi phút. Tình trạng này vẫn tiếp diễn ngay cả trong khi ngủ.
• Mất nước hoặc hạ huyết áp: Cơ thể tăng nhịp tim để bù trừ giảm thể tích tuần hoàn.
• Đau cấp tính: Đau do chấn thương, viêm nhiễm có thể kích thích thần kinh giao cảm, làm nhịp tim tăng.
• Sử dụng chất kích thích: Caffeine, rượu, nicotin, thuốc kích thích thần kinh giao cảm (thuốc hen, cocaine)…

Mặt khác, nhịp nhanh xoang bệnh lý thường xuất phát từ một trong những tình trạng sức khỏe sau đây:

• Các bệnh lý tim mạch: Suy tim, bệnh mạch vành, bệnh van tim, bệnh cơ tim… có thể làm tổn thương mô tim, dẫn đến nhịp nhanh xoang.
• Cường giáp: Là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá mức hormone T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine). Hai hormone này ảnh hưởng mạnh mẽ đến hệ tim mạch, trong đó bao gồm làm tăng nhịp tim, gây nhịp nhanh xoang.
• Thiếu máu: làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Khi cơ thể bị thiếu oxy, tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp, dẫn đến nhịp nhanh xoang.
• Bệnh lý hô hấp: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thuyên tắc phổi… làm giảm oxy máu, gây nhịp nhanh xoang cấp tính.

Xác định nguyên nhân gây nhịp nhanh xoang có vai trò quan trọng trong việc quyết định hướng điều trị về sau. Nếu nhịp nhanh xoang do nguyên nhân sinh lý, người bệnh không cần phải điều trị y tế. Trong trường hợp nhịp nhanh xoang bệnh lý, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị cá thể hóa phù hợp với tình trạng của mỗi người bệnh.

Nhịp nhanh xoang có nguy hiểm không?

Nhịp nhanh xoang thường không nguy hiểm nếu xuất hiện do nguyên nhân sinh lý như gắng sức, căng thẳng, sốt hoặc sử dụng chất kích thích. Trong những trường hợp này, nhịp tim sẽ trở lại bình thường khi loại bỏ yếu tố gây kích thích.

Tuy nhiên, nếu nhịp nhanh xoang kéo dài hoặc không rõ nguyên nhân (nhịp nhanh xoang không thích hợp), nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Chính vì vậy, người bệnh không nên chủ quan khi gặp các triệu chứng bất thường, đặc biệt khi mắc bệnh tim mạch kèm theo. Nếu nhịp nhanh xoang xảy ra trên nền bệnh suy tim, bệnh động mạch vành hoặc rối loạn nhịp tim khác, nó có thể làm tăng gánh nặng cho tim, dẫn đến các biến chứng như thiếu máu cơ tim, suy tim tiến triển, tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim nghiêm trọng…

Chẩn đoán nhịp nhanh xoang

Nhịp nhanh xoang thường được chẩn đoán dựa trên sự kết hợp giữa hỏi bệnh, thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng, trong đó điện tâm đồ đóng vai trò chủ yếu.

Trước hết, bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về tiền sử gia đình, tiền sử bệnh lý kèm theo và các yếu tố nguy cơ gây ra nhịp nhanh xoang. Người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về các triệu chứng bất thường mà mình đang gặp phải, chẳng hạn như hồi hộp, đánh trống ngực, chóng mặt, khó thở, yếu mệt…

Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, bao gồm đo nhịp tim, huyết áp, nghe tim phổi, khám tuyến giáp, kiểm tra dấu hiệu mất nước…

Tùy từng trường hợp, người bệnh có thể cần thực hiện một vài xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ để chẩn đoán và xác định nguyên nhân gây nhịp nhanh xoang.

• Điện tâm đồ: là công cụ chính trong chẩn đoán nhịp nhanh xoang. Khi thực hiện điện tâm đồ, người bệnh được gắn các điện cực lên ngực, cổ tay và cổ chân. Các xung điện hoạt động của tim sẽ được máy ghi lại và hiển thị dưới dạng biểu đồ. Nhờ đó, bác sĩ có thể xác định nhịp nhanh xoang bằng các đặc điểm như nhịp nhanh hơn 100 lần/phút, sóng P có hình dạng bình thường và xuất phát từ nút xoang, khoảng PR bình thường, không có sóng bất thường hoặc rối loạn dẫn truyền.
• Holter điện tim: Trong trường hợp nhịp nhanh xoang không xuất hiện thường xuyên hoặc nghi ngờ người bệnh bị nhịp nhanh xoang không phù hợp, bác sĩ có thể chỉ định holter điện tim để theo dõi nhịp tim liên tục trong 24 giờ hoặc vài ngày.
• Siêu âm tim: nhằm đánh giá chức năng tim, loại trừ bệnh cấu trúc hoặc suy tim gây nhịp nhanh thứ phát.
• Xét nghiệm máu: để xác định nguyên nhân có thể dẫn đến nhịp nhanh xoang như thiếu máu, cường giáp…

Điều trị nhịp nhanh xoang

Điều trị nhịp nhanh xoang phụ thuộc vào nguyên nhân cũng như mức độ ảnh hưởng của triệu chứng đến người bệnh. Các phương pháp điều trị nhịp nhanh xoang thường bao gồm thay đổi lối sống, điều trị nguyên nhân, sử dụng thuốc và can thiệp.

Thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố kích thích

Trong trường hợp nhịp nhanh xoang sinh lý, việc điều chỉnh lối sống có thể giúp kiểm soát nhịp tim bằng cách:

• Giảm căng thẳng, lo âu bằng các liệu pháp như thiền, yoga, tập hít thở sâu…
• Tránh các chất kích thích như caffeine, rượu, thuốc lá. Cẩn trọng với một số loại thuốc có thể gây nhịp nhanh (như thuốc thông mũi, thuốc trị hen suyễn…)
• Tập thể dục ở cường độ phù hợp, đều đặn, tránh tập quá sức.
• Uống đủ nước.

Điều trị nguyên nhân gây nhịp nhanh xoang

Nếu nhịp nhanh xoang là kết quả của một tình trạng bệnh lý nào đó, điều trị nguyên nhân sẽ giúp kiểm soát nhịp tim:

• Cường giáp: Điều trị bằng thuốc kháng giáp hoặc iod phóng xạ
• Thiếu máu: Bổ sung sắt hoặc truyền máu trong trường hợp cần thiết.
• Suy tim hoặc bệnh mạch vành: Điều trị bệnh lý tim mạch nền để kiểm soát nhịp tim.

Các loại thuốc điều trị nhịp nhanh xoang

• Thuốc chẹn beta: giúp giảm nhịp tim, kiểm soát nhịp nhanh xoang do cường giao cảm. Loại thuốc này thường được sử dụng trong các trường hợp nhịp nhanh xoang dai dẳng, hội chứng nhịp nhanh xoang không phù hợp, cường giáp, lo âu. Tuy nhiên, cần thận trọng ở bệnh nhân có huyết áp thấp, suy nút xoang hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
• Thuốc chẹn kênh calci: giúp làm chậm nhịp tim và giảm sức co bóp của tim. Thuốc chẹn kênh calci có thể là lựa chọn thay thế cho thuốc chẹn beta khi bệnh nhân không dung nạp thuốc chẹn beta (ví dụ: bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn).
• Ivabradine: là thuốc tác động trực tiếp lên nút xoang, giúp kiểm soát nhịp tim mà không ảnh hưởng đến huyết áp. Loại thuốc này thường được chỉ định trong hội chứng nhịp nhanh xoang không thích hợp.

Trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về liều dùng, thời gian dùng thuốc. Nếu gặp các triệu chứng bất lợi nghi ngờ là tác dụng của thuốc, cần thông báo cho bác sĩ để có phương án xử trí kịp thời.

Các thủ thuật can thiệp

Can thiệp triệt đốt hoặc cấy máy tạo nhịp thường được chỉ định trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc có nguy cơ biến chứng cao. Trong đó:

Triệt đốt qua ống thông: Bác sĩ sẽ luồn các ống thông đặc hiệu có gắn điện cực từ mạch máu ngoại vi vào buồng tim, sau đó phá hủy mô tim gây loạn nhịp bằng năng lượng cao tần. Nhờ đó giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của nhịp nhanh xoang.

Thông thường, triệt đốt qua ống thông có thể được chỉ định trong các trường hợp nhịp nhanh xoang không thích hợp gây triệu chứng dai dẳng; nhịp nhanh xoang do rối loạn thần kinh tự chủ nghiêm trọng (như hội chứng nhịp nhanh tư thế đứng)…

Cấy máy tạo nhịp: Máy tạo nhịp có thể được cấy vào dưới da và kết nối với tim thông qua các dây điện cực, giúp duy trì nhịp tim ổn định. Phương pháp này thường được chỉ định khi có biến chứng suy nút xoang hoặc nhịp tim quá chậm sau khi kiểm soát nhịp nhanh xoang, hoặc trong các tình huống nhịp tim không thể kiểm soát bằng thuốc.

Với đội ngũ bác sĩ, chuyên gia tim mạch giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội là địa chỉ uy tín trong tầm soát, thăm khám và điều trị nhịp nhanh xoang.

• TS.BS Alain Patrice Lebon – tiến sĩ y khoa chuyên ngành Tim – Mạch và điện sinh lý được chứng nhận bởi Hiệp hội Nhịp tim Châu Âu với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị bệnh lý tim mạch và nhịp tim tại Pháp.
• Phác đồ điều trị cá thể hóa theo Hướng dẫn điều trị của Hiệp hội Nhịp tim châu Âu, chỉ định can thiệp phù hợp với từng bệnh nhân và phối hợp liên chuyên khoa nhằm mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh.
• Hệ thống lập bản đồ tim 3D Abbott EnSite X EP System thế hệ mới nhất và đầu tiên tại Việt Nam sử dụng ống thông dùng một lần nhập khẩu từ Mỹ.
• Hệ thống phòng can thiệp DSA hiện đại, tuân thủ các tiêu chuẩn khử khuẩn cao nhất của Pháp.

Để được tư vấn về bệnh lý nhịp nhanh xoang hoặc đặt lịch khám với các bác sĩ, chuyên gia tim mạch hàng đầu của Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline 024 3577 1100.