Khi nào nên nội soi trực tràng cho trẻ em?
Nội soi trực tràng thường được bác sĩ chỉ định khi trẻ có các triệu chứng kéo dài và không rõ nguyên nhân, bao gồm:
- Đau bụng mạn tính không rõ nguyên nhân
- Đi ngoài phân lẫn máu hoặc có máu tươi ở hậu môn
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Thay đổi thói quen đại tiện kéo dài (tiêu chảy, táo bón, phân nhầy)
- Nghi ngờ các bệnh lý như viêm loét đại trực tràng, polyp, hoặc rối loạn tiêu hóa chức năng
Phương pháp này mang lại giá trị cao trong chẩn đoán, đồng thời có thể can thiệp điều trị ngay trong quá trình nội soi (ví dụ: cắt polyp, sinh thiết mô để xét nghiệm giải phẫu bệnh…).
Lợi ích và rủi ro khi nội soi trực tràng ở trẻ em
| Lợi ích | Rủi ro |
|---|---|
| Giúp chẩn đoán chính xác các bệnh lý như viêm loét đại trực tràng, polyp, nhiễm trùng, dị vật hoặc khối u | Có nguy cơ nhiễm trùng nếu không đảm bảo vô khuẩn tuyệt đối |
| Phát hiện bệnh sớm giúp can thiệp và điều trị kịp thời | Có thể gây tổn thương niêm mạc trực tràng trong thao tác nếu trẻ vận động hoặc không hợp tác |
| Có thể sinh thiết mô để xác định tính chất tổn thương (viêm hay ác tính) | Một số trẻ có thể gặp phản ứng với thuốc an thần hoặc thuốc gây mê toàn thân |
Mặc dù những rủi ro trên là hiếm gặp, nội soi ở trẻ em luôn cần được thực hiện tại các cơ sở y tế có chuyên khoa tiêu hóa nhi, với bác sĩ và kỹ thuật viên có kinh nghiệm.
Chuẩn bị trước khi nội soi trực tràng cho trẻ
Để đảm bảo quá trình nội soi diễn ra an toàn và hiệu quả, phụ huynh cần lưu ý một số điểm quan trọng:
- Hiểu rõ về thủ thuật: Phụ huynh nên được giải thích đầy đủ về mục đích, quy trình, lợi ích và rủi ro liên quan đến nội soi. Nên trao đổi kỹ với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhi.
- Chuẩn bị tâm lý cho trẻ: Với trẻ nhỏ, cần giúp trẻ làm quen và hiểu nhẹ nhàng về thủ thuật thông qua truyện tranh, hình ảnh minh họa hoặc lời giải thích dễ hiểu. Tránh làm trẻ hoảng sợ.
- Khám sức khỏe tổng quát trước nội soi: Bao gồm đánh giá thể trạng, xét nghiệm máu, kiểm tra dị ứng thuốc, đánh giá nguy cơ gây mê hoặc an thần.
- Nhịn ăn trước nội soi: Thường trẻ cần nhịn ăn ít nhất 6–8 giờ trước thủ thuật. Một số trường hợp phải dùng thuốc xổ hoặc phương pháp làm sạch ruột khác (tùy phác đồ của cơ sở y tế).
- Chuẩn bị đồ dùng cần thiết: Nên mang theo quần áo dự phòng, khăn lau, đồ chơi hoặc vật dụng yêu thích giúp trẻ cảm thấy yên tâm hơn trong lúc chờ đợi và sau thủ thuật.
- Điều chỉnh sinh hoạt trước và sau nội soi: Trẻ cần nghỉ ngơi hợp lý sau thủ thuật, tránh hoạt động thể lực mạnh trong 24–48 giờ đầu.
Thời gian hồi phục sau nội soi trực tràng ở trẻ em
Nội soi trực tràng là thủ thuật ngắn, thường kéo dài 15–30 phút. Nếu trẻ được gây mê hoặc an thần nhẹ, trẻ sẽ tỉnh lại hoàn toàn sau 1–2 giờ. Một số biểu hiện nhẹ có thể gặp sau thủ thuật như:
- Cảm giác đầy hơi hoặc hơi khó chịu vùng bụng
- Buồn ngủ, mệt mỏi nhẹ do thuốc an thần
- Đi ngoài phân lỏng 1–2 lần do ảnh hưởng của thuốc xổ
Nếu không có can thiệp điều trị nào đặc biệt trong quá trình nội soi (như sinh thiết hoặc cắt polyp), trẻ có thể về nhà trong ngày và trở lại ăn uống sinh hoạt bình thường sau 24 giờ.
Phụ huynh cần theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường sau nội soi như: sốt cao, đau bụng tăng dần, nôn ói liên tục, đi ngoài phân đen hoặc ra máu – và báo ngay cho bác sĩ nếu có.
Kết luận
Nội soi trực tràng ở trẻ em là thủ thuật an toàn, hiệu quả trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tiêu hóa dưới. Tuy nhiên, việc chỉ định cần có đánh giá cẩn thận từ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhi. Sự chuẩn bị chu đáo từ phía phụ huynh – cả về mặt tâm lý và y tế – sẽ giúp trẻ hợp tác tốt, thủ thuật diễn ra nhẹ nhàng, hiệu quả và an toàn.
