Tăng trương lực cơ có nguy hiểm không? Nhận biết thế nào?

Tăng trương lực cơ là gì?

Tăng trương lực cơ là tình trạng cơ bắp có quá nhiều trương lực, khiến cho các cơ không thể giãn ra tự nhiên. Điều này dẫn đến co cứng các chi, làm khó khăn cho việc di chuyển và thực hiện các vận động tinh. Tình trạng này thường được coi là dấu hiệu của một vấn đề về hệ thần kinh trung ương.

Trương lực cơ là lực căng của cơ khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi. Khi sức khỏe bình thường, cơ sẽ chịu lực kéo từ hai điểm bám, giúp duy trì một mức độ trương lực nhất định. Cơ chế điều chỉnh mức độ trương lực này được thực hiện bởi hệ thần kinh trung ương, nơi các tín hiệu từ não được gửi qua dây thần kinh để điều khiển các cơ.

Trương lực cơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thăng bằng, di chuyển và thực hiện các hoạt động tinh tế. Khi trẻ bị tăng trương lực cơ, dấu hiệu dễ nhận thấy là cơ thể trẻ trở nên cứng và khó cử động.

Trẻ bị tăng trương lực cơ có thể do những nguyên nhân sau đây:

• Trẻ bị chấn thương mạnh ở vùng đầu, đột quỵ hoặc nhiễm độc tố, dẫn đến tổn thương não. Những chấn thương sọ não thường là yếu tố chủ yếu gây ra tình trạng này.
• Trẻ có khối u não hoặc các bất thường trong sự phát triển thần kinh như bại não, viêm màng não, hoặc tổn thương não do thiếu oxy trong quá trình sinh.
• Những rối loạn về não bộ và hệ thần kinh của trẻ có thể được hình thành trong giai đoạn phát triển của thai kỳ.
• Các vấn đề ảnh hưởng đến quá trình truyền tín hiệu giữa dây thần kinh và cơ cũng có thể gây tăng trương lực cơ.
• Trẻ gặp phải các rối loạn chuyển hóa như thiếu canxi hoặc magiê trong máu.

Tăng trương lực cơ ở trẻ sơ có thể được phân thành các dạng chính là tăng trương lực co cứng, loạn trương lực cơ và cứng khớp. Để xác định được loại tăng trương lực cơ mà trẻ mắc phải, bác sĩ sẽ cần thực hiện kiểm tra kỹ lưỡng cả tay và chân của trẻ.

Tăng trương lực cơ có nguy hiểm không?

Tăng trương lực cơ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, đồng thời có thể dẫn đến nhiều tình huống nguy hiểm nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Tình trạng này có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng, cầm nắm đồ vật và cần trợ giúp trong các hoạt động đơn giản, thậm chí có thể phải sống phụ thuộc vào người khác.

Với những trường hợp trẻ sơ sinh bị tăng trương lực cơ sinh lý, tình trạng có thể cải thiện nếu được nhận biết và xử lý sớm. Trong khi đó, một số trường hợp bị tăng trương lực cơ duỗi cổ và thân có thể gia tăng nguy cơ bị bại não.

Các dấu hiệu nhận biết tăng trương lực cơ ở trẻ

Bạn có thể nhận biết trẻ bị tăng trương lực cơ thông qua việc cơ bắp trở nên căng cứng và không thể thư giãn bình thường, dẫn đến sự khó khăn trong việc kiểm soát và điều chỉnh vận động.

Tay chân giữ sát cơ thể, không đưa ra ngoài

Một trong những dấu hiệu phổ biến của tăng trương lực cơ ở trẻ là khi tay và chân của trẻ không thể duỗi ra ngoài một cách tự nhiên. Thay vì di chuyển linh hoạt và tự do, các chi của trẻ thường giữ sát vào cơ thể, đặc biệt là ở trẻ sinh non. Điều này là kết quả của việc cơ bắp không thể thư giãn hoặc co duỗi một cách bình thường, dẫn đến sự hạn chế trong phạm vi chuyển động.

Trẻ có thể gặp khó khăn khi cố gắng đưa tay ra ngoài hoặc chạm vào đồ vật, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển vận động và khả năng học hỏi các kỹ năng cơ bản như nắm bắt đồ vật hoặc cầm nắm.

Lực cơ quá mạnh

Một dấu hiệu rõ rệt khác của tăng trương lực cơ là khi lực cơ của trẻ quá mạnh và không thể kiểm soát được. Trẻ có thể duy trì trạng thái nắm chặt tay thay vì để bàn tay mở ra một cách tự nhiên. Tình trạng này thường khiến trẻ không thể mở tay hoặc rời tay ra khỏi tư thế nắm chặt, gây cản trở cho các hoạt động như ăn uống, chơi đùa hoặc giao tiếp.

Các khớp của trẻ cũng có thể trở nên cứng nhắc và khó di chuyển. Những khớp này có thể không thể duỗi thẳng hoặc co lại một cách linh hoạt, gây ra sự đau đớn và bất tiện cho trẻ khi thực hiện các động tác bình thường.

Khó khăn khi co các cơ quanh khớp

Trẻ em mắc phải tình trạng tăng trương lực cơ sẽ gặp khó khăn trong việc co và điều chỉnh các cơ quanh khớp để giữ tư thế cơ thể một cách ổn định. Điều này có thể dẫn đến tình trạng khó giữ thăng bằng khi đứng hoặc ngồi, khiến trẻ gặp khó khăn khi thực hiện các động tác cơ bản như di chuyển từ tư thế này sang tư thế khác.

Sự cứng cơ làm giảm khả năng điều khiển và phối hợp các chuyển động của các bộ phận cơ thể, khiến việc vận động trở nên không linh hoạt và bất thường.

Khớp duỗi quá mức hoặc khóa khớp

Một dấu hiệu khác của tăng trương lực cơ là tình trạng duỗi khớp quá mức hoặc “khóa khớp” ở một tư thế nhất định. Khi cơ bắp trở nên căng cứng và không thể co giãn bình thường, khớp có thể bị ép vào một vị trí cố định, dẫn đến việc chúng không thể di chuyển một cách tự nhiên. Điều này gây ra hiện tượng “khóa khớp”, khiến khớp không thể duỗi hoặc gập lại như bình thường.

Bác sĩ sẽ tiến hành quan sát để đánh giá khả năng duy trì thăng bằng và sự phối hợp của các nhóm cơ, cùng với kỹ năng cử động tay, chân, khả năng cầm nắm, phản xạ khớp, và các chức năng thần kinh của trẻ.

Sau đó, trẻ sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm bổ sung như: chụp MRI, chụp cắt lớp CT, điện cơ đồ hoặc ghi điện cơ để đánh giá chức năng cơ và thần kinh. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ xem xét tiền sử bệnh lý trong gia đình. Dựa trên các đánh giá này, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán về tình trạng tăng trương lực cơ ở trẻ.

Phương pháp điều trị cho trẻ bị tăng trương lực cơ

Trẻ được chẩn đoán tăng trương lực cơ có thể được can thiệp bằng phục hồi chức năng hoặc sử dụng thuốc. Tùy vào tình hình cụ thể và dạng mà trẻ mắc phải, bác sĩ sẽ tiến hành xây dựng một kế hoạch phù hợp.

Tập phục hồi chức năng

Phương pháp tập phục hồi chức năng được đánh giá cao trong việc kiểm soát tăng trương lực cơ và kích thích các tế bào thần kinh vận động. Mục tiêu của phục hồi chức năng là giúp trẻ nhận thức về vị trí cơ thể và hỗ trợ các vận động cơ bản. Quá trình điều trị bằng vật lý trị liệu phục hồi chức năng yêu cầu sự kiên trì, kéo dài và phải có sự hướng dẫn tỉ mỉ từ các chuyên gia.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị tình trạng tăng trương lực cơ, chẳng hạn như: Baclofen (thường được dùng để điều trị co cứng tủy sống), Diazepam, Dantrolene (có tác dụng lên mô cơ). Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ chặt chẽ theo chỉ định của bác sĩ.

Các phương pháp can thiệp và điều trị đúng cách, kịp thời có thể hỗ trợ trẻ phát triển thể chất theo đúng tiến độ và giúp trẻ tự tin hơn khi trưởng thành. Tuy nhiên, gia đình có trẻ bị tăng trương lực cơ cũng cần chuẩn bị tâm lý rằng nếu tình trạng này ở mức độ nặng, nó có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động của trẻ.

Do đó, việc phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ trong quá trình can thiệp và điều trị là rất quan trọng, giúp trẻ giảm thiểu tối đa tác động từ tình trạng sức khỏe này.Mặc dù chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối cho tình trạng này, nhưng cha mẹ có thể giảm phần nào khả năng mắc phải bằng các thăm khám sức khỏe đầy đủ các giai đoạn trước, trong và sau khi sinh con.

Gia đình có thể tham khảo Chương trình thai sản được Bệnh viện Việt Pháp Hà Nội cung cấp. Chương trình bao gồm nhiều gói chăm sóc thai sản, được thiết kế với lộ trình khoa học và được thực hiện bởi các bác sĩ sản khoa giàu kinh nghiệm và có tay nghề, giúp mẹ yên tâm hơn trên hành trình chào đón con.

Lưu ý: Nội dung trên bài chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho các chẩn đoán, thăm khám của bác sĩ. Người bệnh nên đến kiểm tra tại các cơ sở y tế uy tín, và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để phục hồi hiệu quả.

Tăng trương lực cơ là một tình trạng cần được phát hiện và điều trị sớm để ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng vận động và chất lượng sống. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào ở trẻ, hãy liên hệ ngay với chuyên gia y tế để được thăm khám và tư vấn phù hợp.