Top 7 cách phòng tránh các bệnh tiêu hóa và lưu ý quan trọng

Top 7 cách phòng tránh các bệnh tiêu hóa

Để giữ một đường tiêu hóa khỏe mạnh, ngoài việc giữ chế độ ăn uống lành mạnh, chúng ta cũng cần kết hợp các thói quen sống tích cực như tăng cường vận động hay đi khám, kiểm tra định kỳ.

1. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Các bệnh tiêu hóa thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm thói quen ăn uống, vệ sinh, sinh hoạt và yếu tố môi trường. Việc ăn thực phẩm sống hoặc chưa nấu chín kỹ là một nguyên nhân phổ biến, do chúng dễ bị nhiễm khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng như Salmonella, E. coli, giun sán, dẫn đến các bệnh như ngộ độc thực phẩm, bệnh nhiễm trùng tiêu hóa. Ngoài ra, chế độ ăn thiếu chất xơ hoặc nước cũng làm tăng nguy cơ táo bón, lâu dài có thể dẫn đến bệnh trĩ hoặc viêm túi thừa đại tràng.

Cách phòng tránh:

• Ăn chín, uống sôi để loại bỏ nguy cơ nhiễm khuẩn từ thực phẩm.
• Tăng cường rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt trong khẩu phần ăn để bổ sung chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ chiên xào hoặc cay nóng.
• Uống đủ 2–3 lít nước mỗi ngày để duy trì sự cân bằng dịch cơ thể và ngăn ngừa táo bón.
• Nội soi đại tràng, trực tràng khi phát hiện bệnh để điều trị kịp thời.

2. Thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm

Chúng ta thường xuyên quên hoặc không có thói quen vệ sinh trước khi ăn. Việc không rửa tay sạch trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc tiếp xúc với thực phẩm sống tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập vào cơ thể, gây tiêu chảy hoặc viêm ruột. Bảo quản thực phẩm không đúng cách hoặc sử dụng thực phẩm ôi thiu cũng góp phần tạo điều kiện sống cho các vi khuẩn gây bệnh đường tiêu hóa.

Cách phòng tránh:

• Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc tiếp xúc với thực phẩm sống.
• Rửa sạch thực phẩm, đặc biệt là rau sống, trái cây và thịt cá trước khi chế biến.
• Sử dụng nước sạch để nấu ăn và uống.
• Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh ở nhiệt độ phù hợp để tránh nhiễm khuẩn.
• Tránh sử dụng thực phẩm hết hạn hoặc có dấu hiệu ôi thiu.

3. Tránh thói quen xấu ảnh hưởng đến tiêu hóa

Bên cạnh đó, lối sống thiếu lành mạnh, chẳng hạn như ăn quá nhanh, ăn khuya hoặc căng thẳng kéo dài, gây áp lực lên hệ tiêu hóa. Ăn nhanh khiến thức ăn không được nhai kỹ, gây khó tiêu, trong khi ăn khuya làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày-thực quản. Stress hoặc căng thẳng kéo dài làm rối loạn nhu động ruột, dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.

Cách phòng tránh:

• Ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực cho hệ tiêu hóa và tăng hiệu quả hấp thụ dinh dưỡng.
• Tránh ăn tối muộn, đặc biệt là trước khi ngủ 2–3 tiếng.
• Quản lý căng thẳng bằng cách thư giãn, tập yoga, thiền hoặc tham gia các hoạt động giải trí.

4. Tăng cường vận động

Việc thiếu vận động cũng là nguyên nhân đáng chú ý, vì lười vận động làm giảm nhu động ruột, gây tích tụ khí trong ruột và dẫn đến táo bón hoặc chướng bụng đầy hơi buồn nôn. Ngoài ra, sử dụng rượu, bia, thuốc lá hoặc chất kích thích quá mức gây tổn thương niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ viêm loét và ung thư dạ dày.

Cách phòng tránh:

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, yoga hoặc bơi lội.
• Sau bữa ăn, nên đi bộ nhẹ nhàng thay vì ngồi hoặc nằm ngay để kích thích hoạt động tiêu hóa.

5. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Nếu chúng ta chủ quan không kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc tự ý dùng thuốc khi có triệu chứng tiêu hóa bất thường có thể khiến các dấu hiệu bệnh lý trở nên nghiêm trọng, khiến bệnh tiến triển âm thầm và khó điều trị hơn.

Cách phòng tránh:

• Thăm khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về tiêu hóa, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh.
• Khi có triệu chứng bất thường như đau bụng kéo dài, tiêu chảy, đầy hơi hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân, cần đi khám và nội soi tiêu hóa ngay.

6. Hạn chế sử dụng chất kích thích

Các chất kích thích như rượu, bia và thuốc lá gây viêm loét dạ dày, tăng nguy cơ ung thư thực quản và dạ dày. Ngoài ra, cà phê và nước uống có ga kích thích niêm mạc dạ dày, gây khó chịu và trào ngược.

Cách phòng tránh:

• Giảm tiêu thụ các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
• Hạn chế uống cà phê và nước ngọt có ga quá mức.
• Thực hiện nội soi viêm dạ dày định kỳ khi có các dấu hiệu bệnh

7. Sử dụng thực phẩm bổ sung hợp lý

Khi hệ vi sinh vật đường ruột bị mất cân bằng do chế độ ăn uống, kháng sinh hoặc stress. Điều này dễ dẫn đến tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích.

Cách phòng tránh:

• Sử dụng probiotic để cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất khi cần thiết theo chỉ định bác sĩ.

Lưu ý khi phòng tránh các bệnh tiêu hóa

• Kiên trì và duy trì thói quen lâu dài: Phòng tránh bệnh tiêu hóa không thể đạt hiệu quả chỉ trong thời gian ngắn. Cần duy trì các thói quen lành mạnh và thực hiện đều đặn để bảo vệ hệ tiêu hóa bền vững.
• Điều chỉnh phù hợp với cơ thể: Mỗi người có cơ địa và khả năng tiêu hóa khác nhau. Hãy chú ý đến các phản ứng của cơ thể khi thay đổi chế độ ăn uống, vận động hoặc thói quen sinh hoạt để điều chỉnh kịp thời.
• Tránh tự ý dùng thuốc: Khi gặp các triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, hoặc táo bón, không nên tự ý sử dụng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, vì có thể che lấp triệu chứng hoặc làm bệnh nghiêm trọng hơn.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Với các thay đổi lớn trong chế độ ăn uống hoặc tập luyện, đặc biệt nếu bạn có bệnh lý nền, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa gan mật tại bệnh viện Việt Pháp để đảm bảo an toàn.
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Vệ sinh không chỉ dừng lại ở thực phẩm mà còn cần chú ý đến môi trường sống xung quanh. Rửa tay thường xuyên, vệ sinh bát đĩa sạch sẽ, và đảm bảo không gian bếp luôn khô ráo, thoáng mát.
• Không lạm dụng chất bổ sung: Các loại men vi sinh, vitamin hoặc thực phẩm chức năng chỉ nên sử dụng khi cần thiết và theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc lạm dụng có thể gây mất cân bằng hệ tiêu hóa hoặc phản tác dụng.
• Tầm soát định kỳ: Ngay cả khi không có triệu chứng, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường trong hệ tiêu hóa, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời.
• Giữ tâm lý thoải mái: Stress là một trong những nguyên nhân phổ biến gây rối loạn tiêu hóa. Hãy tạo thói quen thư giãn và cân bằng giữa công việc và cuộc sống để hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

Việc tìm hiểu và duy trì các lưu ý thói quen sống lành mạnh là vô cùng quan trọng để phòng tránh các bệnh đường tiêu hóa. Bên cạnh đó bạn nên đến các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn chi tiết cho bệnh lý và tình trạng cụ thể.